I roto i nga korero e whai ake nei ka tukuna atu e matou ki a koe te whakarōpūtanga o nga kupu whakamaori i te reo Wiwi. Arā he mea nui te whakamaoritanga ki te wetereo, na te mea e maarama ana ratou ki nga rerenga e pa ana ki te waa, waahi, me etahi atu whakaritenga, mahi ranei.
Ko nga whakatauki e kiia ana he kupu powhiriwhai e ahei ana ki te whakarereke i nga kupu mahi, i nga kupu whakakii, me era atu whakatauki. Ko etahi o nga ture matua mo te whakamahi whakatauki i te reo Wiwi ko enei:
- Ko nga whakataukii e whakarereke ana i nga kupu whakamaori, i etahi atu kupu whakamaori ranei, ka tuu tonu ki mua
- Ko nga whakatauki e whakarereke ana i nga kupu mahi ka tuu i muri o te kupu mahi
- Ko nga whakatauki e whakamahia ana hei whakarereke i te rerenga kapi ka tuu i te timatanga, i te mutunga ranei o te rerenga
Ripanga Pihi
He raarangi whakatauki i te Wiwi
Nga wa whaainga
- Hier: Inanahi
- Aujourd'hui: I tenei ra
- Demain: Apopo
- He tauira mo nga whakatauki wa whainga
- I tenei ra ka haere ahau ki te kura: Aujourd'hui je vais à l'école
- Apopo ka haere ahau ki te whare o toku papa: Demain j'irai chez mon père
- Inanahi i haere ahau ki te matakitaki i te kiriata i te whare pikitia: Hier je suis allé voir un film au cinéma
Nga wa kaupapa
- Autrefois: Yesteryear
- Avant: I mua
- Whakaahuatanga: Inaianei
- Déjà: Kua
- Tiaki: Na
- Aussitôt Tout de suite: I tenei wa tonu
- Bientôt: Akuanei
- Après Ensuite: Muri iho
- Puis: Na
He tauira whakatauki i te Wīwī
Nga wa kaupapa
- I mua i taku pai ki te haere ki te whare karakia inaianei kaore au e haere: Avant d'aimer aller à l'église maintenant je ne vais pas
- Katahi ano ka puta ko au hei roia: J'ai récemment obtu mon diplôme d'avocat
- Ko te wa tenei mo te huringa: Maintenant, il est temps de changer
- Ka hoki wawe mai au: Je reviens tout de suite
- Akuanei ka haere taatau ki Parani: Bientôt nous irons en voyage en France
- Tuatahi me mahi koe kia rua nga waahanga ka mutu to tohu: Vous devez d'abord prendre deux semesters pour terminer votre carrière
Whakatauki wa
- Tard: Ahiahi
- Tote: Moata
- En même temps: I te wa ano
- D'abord: Tuatahi
- Enfin: Ka mutu
- Alors: Na
He tauira
- Tuatahi me whakaoti e au aku mahi ka haere ki te purei: Je dois d'abord finir mes devoirs pour aller jouer:
- Hei whakamutunga ka kitea e au te muna o te angitu: Enfin, je peux trouver le secret du succès
- Ka maranga wawe ahau ki te haere ki te mahi: Je me kite ahau ki te tuku i tetahi kaiwhakangungu
Whakatauki i te korero auau
- Jamais: kaua rawa
- Rarement: Rarely
- Parfois: I etahi wa
- Quelquefois: I etahi wa
- Whakaae: Maha
- Whakatikatika: Auau
- Toujours: I nga wa katoa
He tauira
- He mea pai tonu kia moata mo te haere ki te mahi: Il est toujours bon de se lever to pour aller travailler
- Kaore i te mutunga o te tiimata: Il n'est jamais trop tard pour commencer
- Kaore ia e haere ki te kite i tona whaea: Il va rarement voir sa mère
- I etahi wa ka pai ake te kii kaore: Parfois, il vaut mieux dire non
Whakatauki
- Une fois: Kotahi
- Deux fois: E rua nga wa
- Trois fois: E toru nga wa
- Quotidiennement: Ia ra
- Chaque semaine: Ia Wiki
- Marama: Marama
- Annuellement: Ia tau
He tauira
- Me haere au ki te kura ia ra: Chaque jour je dois aller à l'école
- Me utu e au te pire kaha i ia marama: Ko te tikanga ko te utu mo te mensuellement
Whakatauki i te takiwa
- Ici: Anei
- Ra-bas: Kei kona
- Ailleurs: I etahi atu waahi
- Au-delà: Kei tua atu
- Panui: Nga Wahi Katoa
- Wahanga Nulle: Kaore
- Wahanga Quelque: I tetahi waahi
- He whai kiko: Whakamua
- Derrière: Kei muri
- Dessus: Kei Runga
- Korero: Kei Raro
- I te haut: Whakatika
- Kei te papa: Raro
- Dedan: Roto
- Kaitautoko: Ki Waho
- Près: Katia
- À côté: Kowaha a muri
- Loin: Tawhiti
- En kanohi: I mua
He tauira
- I konei ka kitea he maha nga painga mahi: Ici, nous pouvons trouver de nombreux avantages du travail
- Ko te teepu i mua o te tuuru: La table est devant la chaise
- Kei runga ake te pouaka i te kaapata: La boîte est sur le dessus de l'armoire
- Ko te ngeru i raro o te moenga: Le chat est sous le lit
- Ko nga hu kei roto i te pouaka: Les chaussures sont à l'intérieur de la boîte
- Kei te taha ahau o taku whaea: Je suis à côté de ma mère
Tuhinga o mua
- Kei te pai
- Kino kino
- Ainsi: Peera tonu
- Aussi: Ano hoki
- Hiko: I runga katoa
- Mahinga: Maama
- Whakaaetanga: Ata
- Hinengaro: Mauruuru
- Fort: Kaha
- Tukinotanga: Tuuturu
- Whakatairanga: Te taunga
- Hē: Hē
- Vite: Tere
- Tere: Tere
- Rētihi: Āta
- Mahinga: Ata
He tauira
- He penei tonu ia: Elle est toujours comme ça
- He kino tana mahi i tenei waahanga: Il n'a pas targeté ce semester
- I ngawari te whakatutuki i te whaainga: Il a facilement atteint l'objectif
- He tino tere ia ki te mahi i ana mahi: Il fait très vite son travery
Whakatauki i te rahinga
- Beaucoup: He maha
- Peu: Iti
- Très: Tino
- Trop: Nui rawa
- Assez: He iti nei
- Autant: E rua
- Ano hoki: Ano
- Moins: Iti
- Taiao: Tata
- Perehitini: Tata
- Tuuturu: Anake, anake
- Panui: Na
He tauira
- He maha aku moni: J'ai beaucoup d'argent
- He iti noa nga mahi: Il ya peu de travail:
- He maha nga penehini i te teihana: Il ya assez de gaz dans la station
- He nui ake ia i tana tuakana: Il est plus grand que son frère
- He tata tonu te rongoa i te rongoa: Il ya presque toujours des medicament dans la pharmacy
- Ehara i te mea ataahua penei: Ce n'est pas aussi beau qu'il y paraît
Whakatauki
- Où? : Kei hea
- Tākupu? : Pehea
- Pourquoi? : Na te mea
- Combien? : E hia
- Quand? : Ahea
He tauira
Kei hea koe? : Où es-tu?
I pehea te haere? : He korero mo enei?
Ahea koe haere mai ai? : A hea koe haere mai ai?