O masina i Basque

Tasi o uiga autu o le gagana Basque o le sili ona leva (lauiloa) i Europa. E le gata i lea, e tusa ai ma le au suʻesuʻe, o le Basque o se tasi o nai gagana o loʻo faʻaaogaina pea i aso nei ma lona amataga e leʻo iloaina. Ua finau le au suʻesuʻe gagana o Basque e maua saʻo mai le gagana a latou e tautatala i ai ma tusa ai ma talafaʻasolopito. Lenei gagana na tautalagia 15.000 tausaga talu ai e tagata o le ana o Ekain, Lascaux ma Altamira.

O le talaʻaga o lenei gagana na amata mai i taimi o Neolithic, ae e mafai foi ona maua se faʻamaoniga o le amataga mai o Euskera na amata mai i tuanaʻi atu. I le taimi nei, Euskera e tautala i le 37% o le faitau aofaʻi o tagata Basque, o lona uiga, tusa ma le tasi miliona tagata. I totonu o le laufanua nofoaga e nonofo ai le Basques, tele toega o le Paleolithic vaitaimi na maua, o lona uiga o lenei gagana ei ai se tele talaʻaga.

I lenei tusitusiga o le a tatou vaʻai ai a lisi o masina i Basque ma eseese faʻaaogaga faʻataʻitaʻiga ina ia mafai ona e faʻaali saʻo oe pe malamalama i mea o loʻo fai mai ai tagata.

Lisi o masina i Basque ma faʻataʻitaʻiga

Ae e te leʻi alu saʻo i masina, tatou vaʻai poʻo a ia mea e gaosia mai. O aso ole vaiaso ole:

• Aso Gafua: taliga
• Aso Lua: asterte
• Aso Lulu: asteazken
• Aso Tofi: ostegun
• Aso Faraile: osisila
• Aso Toonaʻi: larunbata
• Aso Sa.: igande

Nisi faʻataʻitaʻiga o aso o le vaiaso i Basque:

• O le Aso Gafua o le a ou alu ai i le fale tifaga ma aʻu uo: Astelehenean nire zinemara joango naiz nire lagunekin
• E tatau ona tatou o i le ofisa i le Aso Lua e talanoa i le pule: Asteartera bulegoetara joan behar dugu buruzagiarekin hitz egiteko
• E tusa ai ma tala o le tau i le Aso Lulu o le ai ai le tau vevela: Asteazken eguraldiaren arabera, klima beroa egongo da
• Aso Tofi o le aso o le vaiaso ou te le fiafia i ai: Osteguna ez zait gustatzen zaidan astean
• Ou te manatu o le Aso Faraile o le a ou alu ai e savali ma aʻu uo: Oe dut ostiralean nire lagunekin paseotuko dut
• I le Aso Toonai o le a ou alu i le matafaga e maua ai se taimi fiafia ma loʻu aiga: larunbatean hondartzara joango naiz nire senideekin denbora dibertigarri bat hasteko
• I le Aso Sa o le a ou maua se aso malolo o lea o le a ou fiafia: Igandean, atseden eguna izango dut, pozik nago

O masina ole tausaga ile Basque e faʻapea:

i le gagana Sepania	i Basque
Ianuari	Urtarril
Fepuari	Ova
Mati	Martxo
Aperila	Apelila
Me	Maiatz
Iuni	ekaine
Iulai	uztail
Aokuso	Abuztu
Setema	Iraq
Oketopa	Uri
Novema	Asarus
Tesema	abendu

Faataitaiga

• Ou te fiafia i le masina o Ianuari aua o le amataga o le tausaga, le taimi e ausia ai a matou sini: Urtarrilaren gustatzen zait, urteak aurrera egin ahala gure helburuak betetzeko
• Fepuari o le masina e faʻamanatuina ai le Aso o Valentine: Otsailean hilabete bat ospatzen da San Valentin eguna
• Mati o se tasi o masina o le tausaga e sili ona ou fiafia i ai: Martxo gehien gustatzen zaidan urteko hilabeteteetako bat da
• Ia Iuni ou te manatu o le a ou alu i se malaga i Farani: Ekainean Frantziara bidaia egingo dut
• Ua ou fiafia aua o Iulai o le tausaga nei o le a maeʻa laʻu semesa iunivesite: Pozik nago, aurtengo uztailean unibertsitateko seihilekoa bukatuko dutelako
• O lea ou te sauniuni ma le tupe aua o Aukuso loʻu aso fanau: Diruarekin prestatzen ari naiz, abuztuan urteak daramatzat
• Ia Setema o le a ou alu e asia loʻu tinamatua i Murcia: Irailean nire amona Murtzia bisitatuko dut.
• O loʻo matou sauniuni se pati Halloween sili ona lelei ia Oketopa: Halloweeneko festa bikaina prestatzen ari gara urrian
• O le faʻamanatu sili ona taua ile Tesema ole Kerisimasi: Abenduko ospakizunik garrantzitsuenak Gabonak o le a fai mai

O vaitau o le tausaga e faapenei:

• Primavera: udaberi
• Summer: ea
• Autumn: susu
• Taumalulu: Nuu

Ma ni faʻataʻitaʻiga:

• Ou te fiafia i le taumafanafana aua e mafai ona ou fiafia ma loʻu aiga ma uo: Uda gustatzen zait nire familiarekin eta lagunekin gozatu doubtako
• I le tautotogo e mafai ona ou faamemelo i fugalaau matagofie i laʻu togalaau: Udaberrian nire lorategiko lore ederrak miretsi ditut
• I le tautoulu ua oʻo i le taimi e malaga ai i Florence e asi oʻu matua: Udazkenean Florentziara joateko ordua da nire gurasoak bisitatzera
• I taimi o le taumalulu ou te fiafia e fai ou ofu mafanafana ina ia lelei ou lagona: Neguan, jantzi erosoak eroso sentitzen ditut

Le pese o masina i Basque

I le iuga, o se sili aoga aoga e aʻoaʻo ai masina i Basque lelei e ala i lenei pese, lea e faigofie lava ona taulotoina: