Nambarada Cardinal ee Laatiinka
Nambarada Cardinal Laatiinka waa kuwa noo ogolaanaya inaan tirinno oo aan samayno tiro gaar ah. Hoos waxaa ku qoran liiska lambarrada Laatiinka laga bilaabo 1 ilaa 20, oo ay la socoto tarjumaaddooda Isbaanishka iyo ku dhawaaqida dhawaaqooda:
- 1. unum (unum)
- 2. laba (labo)
- 3. saddex (saddex)
- 4. quattuor (kuator)
- 5. quinque (kuínkue)
- 6. Jinsi (seks)
- 7. septem (sebtembar)
- 8. okto (okto)
- 9. novem (novem)
- 10. decem (dékem)
- 11. undecim (undekim)
- 12. duodecim (duódékim)
- 13. tredecim (trédekím)
- 14. quattuordecim (kuátuordékím)
- 15. quindékím (kuíndékím)
- 16. sedecim (sedekim)
- 17. septendecim (séptendékim)
- 18. duodevíginti (duódévíginti)
- 19. undeviginti (undévíginti)
- 20. viginti (viginti)
Qaab dhismeedka tirada Laatiinka
Marka laga reebo tirooyinka aasaasiga ah, tirooyinka Laatiinka waa la isku dari karaa oo la kordhin karaa si loo abuuro tiro badan. Qaab dhismeedka tirooyinka Laatiinka waa mid joogto ah oo raacaya qaab macquul ah:
Marka aan helno tirooyinka aasaasiga ah ee laga bilaabo 1 ilaa 10, waxaan dhisi karnaa tirooyin waaweyn anagoo isku darayna walxo kala duwan. Tusaale ahaan, si loo sameeyo lambarka 34 ee Laatiinka, waxaan isku darnaa _triginta_ (30) iyo _quattuor_ (4), taasoo keentay "triginta quattuor" (34).
nambarada caadiga ah ee latin
Tirooyinka caadiga ah, sida magacooda ka muuqata, waxay dejiyaan booska caadiga ah ee curiyaha ee isku xigxiga ama go'an. Sida lambarrada wadnaha, tirooyinka caadiga ah ee Laatiinka waxay leeyihiin qaab-dhismeed joogto ah waxayna raacaan qaab macquul ah. Tirooyinka caadiga ah ee laga bilaabo 1 ilaa 10 ee Laatiinka waa:
- 1. primus (primus)
- 2. sekundus (sekundus)
- 3. tertius (tertius)
- 4. quartus (kuartus)
- 5. quintus (kuintus)
- 6. sextus (sextus)
- 7. septimus (septimus)
- 8. octavus (óktavus)
- 9. nonus (aan ahayn)
- 10. decimus (dékimus)
Muhiimadda taariikheed ee tirooyinka Laatiinka
si fiican u isticmaal nambarada Laatiinka waxay lagama maarmaan u tahay fahamka iyo falanqaynta dukumentiyada taariikhiga ah ee ku qoran luqadda Laatiinka. Intaa waxaa dheer, nidaamka nambarada Laatiinka ayaa sidoo kale u adeegay aasaaska horumarinta nidaamka nambarada Roomaanka, kaas oo ilaa maanta loo isticmaalo xaalado rasmi ah oo gaar ah iyo tirinta mugga ama cutubyada.
Awoodda qoraalka iyo fahamka tirooyinka Laatiinka waxay si la mid ah muhiim ugu tahay taariikhyahannada iyo cilmi-baarayaasha, kuwaas oo ay tahay inay baadhaan qoraalladii hore ee laga yaabo inay ku jiraan xog tirooyin muhiim u ah fasiraaddooda.
Dhaxalka Laatiinka ee luqadaha casriga ah
Laatiinka waa af leh dhaxal afaf qani ah, kaas oo saamayn ku yeeshay dhinacyo badan oo afafkeena casriga ah. Laatiinka waxa uu maanta ka tagay raad muuqda oo la arki karo, hadday noqoto qaab-dhismeedka naxwaha iyo ereyada loo adeegsado afafka jacaylka.
Tirooyinka Laatiinka iyo, guud ahaan, luqadda Laatiinka ayaa raad aan la tirtiri karin ku reebay dhaqankeenna iyo habkeenna isgaarsiinta. Barashada iyo qadarinta Laatiinka waxay kuu ogolaanaysaa inaadan fahmin oo aad qadarin taariikhda qaar ka mid ah hay'adaha iyo dhacdooyinka ugu muhiimsan ee qaabeeyey ilbaxnimadayada, laakiin sidoo kale si aad u fahamto xididdada iyo xidhiidhka ka dhexeeya afafkeena casriga ah.
